Hoogeveen, 19 oktober 2024 – Gisterenmiddag vond de laatste grote legging van de stolperstenen plaats ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de Joodse Gemeenschap van Hoogeveen.
In de Tamboer spraken verschillende vertegenwoordigers namens de stichting de Nederlands Israëlitische Gemeente Drenthe. Ook de burgemeester richtte zich tot de genodigden namens de gemeente Hoogeveen.
De bijeenkomst werd muzikaal begeleid door violist Bennie Havinga en pianist Henry Huisjes, die muziekstukken met een Joods-Jiddische achtergrond ten gehore brachten.
Voorzitter Eddie Seinen opende de ceremonie met de woorden: “De mens is pas vergeten, als vergeten is zijn naam.” Gisteren werden er 31 stolperstenen onthuld, de vijfde keer dat deze stenen zijn gelegd voor mensen die in het verzet zaten en slachtoffer werden van het Naziregime tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De stenen worden gelegd om ervoor te zorgen dat wat er toen is gebeurd nooit meer wordt vergeten en als eeuwige herinnering zichtbaar blijft. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden zes miljoen Joden vermoord, waarvan 107.000 uit Nederland, inclusief Joodse vluchtelingen.
Deze mensen werden opgepakt en zonder enige vorm van proces afgevoerd. In Hoogeveen werden 184 Joden opgepakt en onder mensonwaardige omstandigheden in goederenwagons afgevoerd van Westerbork naar verschillende vernietigingskampen, enkel omdat ze Joods waren.
Vandaag werd ook een steen onthuld voor een overlevende, waarbij drie familieleden (drie generaties) aanwezig waren bij de onthulling.
Tijdens de onthulling werd gebruik gemaakt van een prachtige kilt, die grote symbolische waarde heeft met de Davidster, warme kleuren van betrokkenheid, maar ook kleuren van rouw. Op de kilt zijn ook symbolen van Hoogeveen verwerkt, en de tekst rondom de kilt staat ook op het gedenkmonument op de begraafplaats van Hoogeveen. In het Hebreeuws staat de naam Jizkor, wat ‘In herinnering’ betekent.
Bij elke onthulling werd een witte roos gelegd.
Vervolgens sprak burgemeester Martijn Breukelman. Hij stelde de vraag: “Wat hebben wij geleerd van de Tweede Wereldoorlog?” Hij benadrukte dat we vandaag de dag weer toenemende spanningen zien. Synagogen en Joodse scholen moeten bewaakt worden, en Joodse mensen voelen zich niet altijd veilig in onze samenleving. Het conflict in het Midden-Oosten zorgt ervoor dat mensen ook in Nederland tegenover elkaar komen te staan. Terwijl we uit de Tweede Wereldoorlog hebben kunnen leren dat we juist naast elkaar moeten blijven staan, ook als we het niet eens zijn met elkaar. Juist in deze tijd moeten we naast elkaar blijven staan, luisteren naar elkaars standpunten en argumenten, zodat we samen kunnen bespreken hoe het voelt wat een ander zegt en wat het met iemand doet. Op deze manier kunnen we het oneens zijn, maar toch in verbinding blijven zonder tegenover elkaar te staan. Tenslotte zijn we allemaal mens, aldus de burgemeester.
Overal in Europa waar Joden werden weggevoerd, liggen deze stenen als stille getuigen. Ze vormen een lint door heel Europa dat ons blijft herinneren aan alle mensen die door de vijand werden meegenomen naar concentratiekampen en vermoord. Weggevaagd uit het leven, maar nooit vergeten, ook niet na 80 jaar.
In 1942 kreeg de Joodse gemeenschap in Hoogeveen te horen hun koffers te pakken. Op 2 oktober vertrokken ze, niet wetende dat ze afgevoerd zouden worden. Mensen werden nummers en uiteindelijk een datum van overlijden, die op de stolperstenen staat.
Lien Braaf, geboren tijdens de onderduik van haar ouders in de gemeente Anloo in Zuidlaren, sprak de bezoekers toe uit naam van Louise Cohen-de Levi, die helaas niet aanwezig kon zijn. Louise, lid van het bestuur van de stichting de Nederlandse Israëlitische Gemeente Drenthe, is geboren in Hoogeveen en een nazaat van Holocaust-overlevenden.
Voor een relatief kleine plaats als Hoogeveen woonden er betrekkelijk veel Joden. Van hen zijn er maar een handjevol teruggekomen. Door middel van de stolperstenen hebben zij die niet terugkeerden uit de kampen toch weer een naam in deze gemeenschap. In 2023/24 steekt antisemitisme tot groot verdriet weer de kop op. Het komt overal voor en soms uit onverwachte hoek. De oorlog in Israël, waar we dagelijks mee bezig zijn, toont ook dat Joden alert moeten blijven. Joden moeten blijven vertellen en uitleggen wat er in de Tweede Wereldoorlog is gebeurd, vooral op scholen, zodat kinderen begrijpen wat Joden is overkomen, enkel omdat ze als Jood geboren zijn, aldus Louise Cohen-de Levi.
Vervolgens werden op 18 plaatsen de steentjes op verschillende plekken in Hoogeveen op traditionele wijze onthuld. Tijdens de onthulling werden ook ervaringen gedeeld over deze verschrikkelijke periode.
Na afloop was er nog een fijne samenkomst in de Tamboer.
Voor meer informatie over de ontjoding van Hoogeveen, KLIK HIER
Klik op de bovenstaande titel voor het fotoalbum, voor meer foto’s: KLIK HIER
Verslag en foto’s: Paula Bansema
